Yoghurt eten duurzaam – of juist niet? Ik, aspirant-ecotariër, vind zuivel één van de moeilijkste dingen om te laten schieten. Als wolkje op de koffie, als romig element in de havermout of risotto en… als drager van muesli. Nu is binnen het ecotarisch dieet zuivel toegestaan, maar: hoe zit dat met yoghurt? Daarom vandaag de vraag: hoe ecotarisch ís yoghurt eigenlijk?
Eerst even terug naar het begin: een ecotariër eet voedsel dat een positieve impact heeft op het eigen lichaam, op de bij de productie van dat voedsel betrokken mensen en dieren én op onze planeet.
Ik, ecotarivist, geloof daarnaast dat iedereen die eet, co-creator is van ons voedselsysteem. Je stemt minstens drie keer per dag voor een beter of slechter voedselsysteem – gewoon, door wat je onder je neus stopt.
Maar: om bewuste keuzes te maken moet je goed geïnformeerd zijn. Ingewikkeld, in ons verre-van-transparante voedselsysteem. Ik houd het daarom klein, stel mijn eigen voedselkeuzes ter discussie en deel het resultaat daarvan graag met anderen die zich duurzamer willen voeden. Dus daar gaan we…
Hoe ecotarisch is yoghurt eigenlijk?
Als het om dierlijke producten aankomt, kies ik het liefst voor biologisch – en nog liever voor biologisch-dynamisch. Met een biologisch keurmerk zijn voor mijn gevoel de belangrijkste zaken al gecoverd: de dieren worden diervriendelijk gehouden en de boer draagt zorg voor het milieu.
Maar: ik vind lokaal ook belangrijk: ik geloof in het belang van lokale boeren steunen. En dan ben ik gewoon ook nog een feilbaar mens, die het vaak nog net iets te druk heeft – en dus is gemak belangrijk, en prijs. Dat zorgt voor ingewikkelde afwegingen.
Ik weet bijvoorbeeld dat ik zuivel het best biologisch-dynamisch kan kopen (daarover hieronder meer), maar ik doe mijn boodschappen vaker bij Rechtstreex (gegarandeerd lokaal) of de Lidl (gegarandeerd betaalbaar – niet onbelangrijk in mijn huidige levensfase*). Bij beiden is er geen biologisch-dynamische yoghurt te krijgen. Sterker: Rechtstreex voert überhaupt geen gecertificeerde biologische zuivel. Hoog tijd dus om eens in een zwembad vol yoghurt te duiken!
Ecotarische vragen
- hoe ver heeft het voedsel gereisd?
Verschillend. Van buitenlandse yoghurtfabriek tot lokale boer die zelf verzuivelt. - hoe is het geproduceerd en was dat fair – of op zijn minst fatsoenlijk?
Eigenlijk zijn er drie belangrijke keurmerken als het aankomt op dierlijke producten: Beter Leven (bestaande uit 1, 3 of 3 sterren), biologisch (herkenbaar aan het SKAL-certificaat) en biologisch-dynamisch (herkenbaar aan het Demeter-keurmerk).
BETER LEVEN: Met 1 ster Beter Leven zijn de ernstigste problemen uit de vee-industrie aangepakt. Dieren onder het Beter Leven keurmerk hebben meer ruimte, afleidingsmateriaal en mogelijkheden om hun natuurlijk gedrag uit te oefenen dan dieren uit de gangbare veehouderij. Daarbij zijn de dierenwelzijnscriteria in de melkveehouderij verbreed met natuur –en milieucriteria. Dat betekent dat binnen het Beter Leven keurmerk extra voorwaarden worden gesteld aan milieu en biodiversiteit, zoals kruidenrijk grasland waar boerenlandvogels en insecten op af komen. Om het milieu te sparen mag de boer alleen gebruik maken van lokaal voer en bestrijdingsmiddelen met een lage milieubelasting. Met deze keurmerkverbreding kan de Dierenbescherming de melkkoeien in de stal en dieren op het land, zoals de boerenlandvogels en insecten een beter leven geven.
BIOLOGISCH: Biologische producten krijgen altijd 3 sterren van het Beter Leven-keurmerk. Dat komt omdat het Beter Leven-keurmerk zich voornamelijk richt op dierenwelzijn, en een beetje op milieu en bio-diversiteit. Biologisch boeren gaat verder dan boeren die werken met het Beter Leven-keurmerk.
BIOLOGISCH-DYNAMISCH: Een biologisch-dynamisch bedrijf werkt 100% biologisch en gaat nog een stapje verder: biologisch-dynamische koeien en geiten mogen hun horens behouden en krijgen veel meer leefruimte. Alle veevoer en stro is biologisch, en: minimaal 80% van het veevoer wordt binnen het eigen biologisch-dynamische bedrijf geproduceerd. Bovendien wisselt de biologisch-dynamische boer regelmatig van gewas zodat de bodem niet uitgeput raakt en ziektes voorkomen worden. Biologisch-dynamische boeren bedrijven een vorm van landbouw en veeteelt die optimaal samenwerkt met de natuur, waarbij de samenhang tussen bodem, planten, dier en mens versterkt wordt. - hoe en op welke manier is het gemaakt?
Yoghurt is een gefermenteerd melkproduct. Fermentatie is het proces waarbij melksuiker wordt omgezet in melkzuur met behulp van een mengsel van melkzuurbacteriën. Yoghurt heeft een zuurdere smaak dan melk en heeft een dikkere structuur. De eigenschappen van de yoghurt hangen af van de samenstelling van de melk, het type yoghurtcultuur en de fermentatietemperatuur en fermentatietijd.
Yoghurt wordt meestal in een zuivelfabriek gemaakt. Een klein deel verwerken boeren zelf tot yoghurt. -
hoe is het verpakt, en is die verpakking schadelijk voor het milieu?
Yoghurt zit in Tetrapakken, plastic flessen met dito doppen of glazen flessen. Alpro (van het soya-merk) zegt dit over Tetrapakken: “Tetra Pak wordt gemaakt van milieuvriendelijke materialen en grondstoffen. Er worden geen schadelijke stoffen gebruikt tijdens het productieproces. Een ander voordeel is dat de verpakkingen aangeleverd worden op grote rollen, één vrachtwagen kan een half miljoen lege verpakkingen vervoeren. Ook afgevulde verpakkingen hebben dit voordeel. Door hun vorm zijn ze gemakkelijk stapelbaar, waardoor de beschikbare plaats in de vrachtwagen optimaal gebruikt wordt. Dus: minder transport, minder verkeers- en lawaaihinder, minder energieverbruik.” - hoe is er omgegaan met de dieren die erbij betrokken waren?
Dat hangt er dus van af of je kiest voor gangbaar (dus: gewone boeren zonder certificatie), Beter Leven, Biologisch of Biologisch-Dynamisch. Biologisch-dynamisch komt het dichtst in de buurt bij hoe ik me voorstel dat koeien leven: ze lopen los rond, kunnen naar buiten als ze dat willen, hebben een fijne stal met genoeg ruimte en belangrijk: de kalfjes mogen er (in ieder geval in het begin) bij blijven. - Zijn er chemicaliën gebruikt, en zo ja: welke?
Als je biologisch koopt, dan niet. - Is het duurzaam voor mijn eigen lijf?
Daar zegt het Voedingscentrum dit over: “Magere en halfvolle yoghurt staat in de Schijf van Vijf. Yoghurt levert dezelfde goede voedingsstoffen en geeft dezelfde gezondheidseffecten als voor melk en andere melkproducten. Het eten van yoghurt verlaagt bovendien de kans op diabetes type 2. Zo hangt het nemen van melk en melkproducten samen met een lager risico op darmkanker. Onderzoek toont aan dat het gebruik van 60 of meer gram yoghurt per dag samenhangt met een ongeveer 15% lager risico op diabetes type 2 ten opzichte van minder dan 10 gram per dag.” Persoonlijk heb ik een voorkeur voor volle (en dus minimaal bewerkte) yoghurt, maar daar is het Voedingscentrum het niet mee eens. Ik kies dus meestal voor halfvolle yoghurt.
Past yoghurt in een duurzaam dieet?
Ja! Mits je het zo duurzaam mogelijk koopt: bij voorkeur biologisch-dynamisch, uit de buurt, in een Tetrapak of glazen fles. Qua gezondheid kies je voor mager of halfvolle bio-yoghurt. En heb je een klein budget, dan kun je bij de Lidl en Aldi terecht. Blogger Monique van der Vloed zocht uit in hoeverre het bio-assortiment van de Lidl ook daadwerkelijk goed is. Hier lees je haar verslag.
Ecotarisch kieskader
- Lokaal geteeld
Koop het liefst yoghurt die zo min mogelijk vervoerd is: uit eigen regio dus, of uit eigen land. Dat moet lukken: Nederland is bij uitstek een zuivelland. - Zo min mogelijk verpakking
Dat is wat lastig bij yoghurt, maar kies voor een Tetrapak of een glazen fles. Kies voor een Tetrapak, scheid het dan goed: opvouwen, dop erop en in de zak of bak voor het plastic afval. De ene gemeente haalt het op aan huis, bij de andere breng je het zelf naar de inzamelbak. Ook mag je bij een aantal gemeenten blik bij het plastic doen, vaak aangeduid met PMD (Plastic verpakkingen, Metalen verpakkingen, Drinkpakken). (bron) - Biologisch indien mogelijk
En tot slot: koop biologisch (als je in de supermarkt bent – biologische yoghurt is ook bij Lidl verkrijgbaar), of biologisch-dynamisch (als je budget dat toelaat). Een andere optie: koop bij een boer waarvan je weet hoe hij/zij koeien houdt. Bij een initiatief als Rechtstreex kun je altijd navragen hoe een bepaald product geproduceerd is. Op een weekmarkt als Rotterdamse Oogst en op andere boerenmarkten koop je direct bij de boer, en kun je dus ook al je vragen stellen.
Op zoek naar een duurzaam en dogmavrij dieet?
Wil jij ook bewuster en vooral: duurzamer eten, maar heb je niet echt (of zelfs helemaal geen) idee waar te beginnen? Lees meer over mijn zoektocht als ecotarivist, volg @ecotarivist op Twitter, abonneer je op onze nieuwsbrief en ga mee op onderzoek!
- > Bekijk de 12 maandthema’s
- > Bekijk hoe een Ecotarisch Dieet eruitziet (met richtlijnen, 10 tips + voorbeelddagmenu)
- > Word lid van de groep aspirant-ecotariërs – samen is het toch leuker leren!
Als we de 12 maanddoelen halen, eten we aan het eind van het jaar zonder al te veel gedoe lekker binnen de grenzen van de planeet, volgens de richtlijnen van de Gezondheidsraad en binnen de grenzen van het Nibud. Doe mee!
BRONNEN
- https://www.skal.nl/veehouderij/rundvee/nieuwe-pagina/
- https://beterleven.dierenbescherming.nl/
- https://www.natuurwinkel.nl/biologisch-eten/wat-is-biologisch-dynamisch
- Lidl goes bio
*) ik ben recent gescheiden en verhuisd naar een eigen koop-appartement. We zijn 50/50 co-ouders van onze twee kinderen, waardoor ik niet alleen een ander bestedingspatroon (met twee kinderen eet ik heel anders dan zonder) heb, maar natuurlijk ook gewoon domweg minder te besteden.
