Mijn voeten zijn verre van klein. Met mijn 1 meter 63 heb ik maat 40 – ik leef letterlijk op grote voet. Zou ik een Chinese vrouw in vervlogen tijden zijn, dan zou ik danig uit de toon vallen. Meisjesvoeten werden ingebonden om lotusvoetjes van zo’n 10 centimeter lengte te creëren. Je kon er amper op lopen, maar mannen waren er dól op. Hoe kleiner je voeten, hoe hoger je status. Met mijn 24 centimeter zou ik een kansloze huwelijkskandidaat zijn geweest. Behalve als er ook naar mijn voetafdruk zou worden gekeken; die is verrassend klein.
Mijn carbon footprint, bedoel ik, hè. Carbon footprint? Dat is de totale hoeveelheid co2 die werd uitgestoten om je dagelijkse leven mogelijk te maken. Vliegen, vlees eten en veel spullen kopen zijn notoire voetafdrukvergroters. Mijn footprint is relatief klein – blijkbaar doe ik het ietsje beter dan de gemiddelde Nederlander. Hoera voor mijn innerlijke streber.
Toen de carbon footprint in een kwaaiig daglicht werd gezet, ging mijn innerlijke streber in de contramine. Je voetafdruk berekenen en proberen je impact te verminderen – daar is toch helemaal NIETS mis mee, mensen?! Nou… wel als je weet dat de Carbon Footprint is bedacht door oliegigant BP, met als doel de verantwoordelijkheid voor klimaatverandering bij de consument te leggen – zodat de industrie zélf buiten schot blijft. En het werkt: terwijl wij ons leven op alle mogelijke fronten proberen te verduurzamen, blijven bedrijven lekker doorgroeien. De tien grootste vervuilers in Nederland stoten drie keer zoveel uit als alle huishoudens bij elkaar.
En toch: met klein beginnen, kun je wel degelijk een groot klimaateffect hebben, stelt gedragseconoom Joël van der Weele. Mensen zijn namelijk sociale dieren, ze kopiëren hun medemens. Saillant detail in coronatijden: gedrag is besmettelijker dan verkoudheid. Dat betekent dat, bijvoorbeeld, een 15-jarig Zweeds schoolmeisje een sociaal rimpel-effect kan creëren dat collectieve cultuurverandering in gang zet, zoals bijvoorbeeld wereldwijde klimaatstakingen, wat uiteindelijk weer kan leiden tot grote systeemveranderingen.
Tegelijkertijd is een kleine voetafdruk niet zaligmakend. Het is net als met de lotusvoetjes: het ziet er wel goed uit, maar het blijft moeizaam voorthobbelen. Terwijl we heel snel heel grote stappen moeten zetten – dat maakt het onlangs gepubliceerde IPCC-rapport, begeleid door bosbranden, hittegolven en overstromingen over de hele wereld, meer dan duidelijk.
Hoe dan? Goeie vraag. Word lid van een organisatie die zich inzet voor de planeet. Meng je in het publieke debat. Zet je tijd, kennis en kunde in om het systeem te helpen veranderen. Om Shell te bewegen te investeren in groene energie in plaats van nieuwe boorplatformen bijvoorbeeld. Willen we dat het leven op deze planeet redelijk prettig blijft, dan móét onze uitstoot van broeikasgassen voor 2030 zijn gehalveerd. En we zijn er nog lang niet. Laten we leren hardlopen op lotusvoetjes.
Aan de slag met de klimaatcrisis (en vooruit: je carbon footprint)?
Goed zo! Om onze planeet en leefstijl zo prettig mogelijk te houden, moeten we samen het systeem veranderen: beleidsmakers door grootschalige klimaatmaatregelen te treffen, bedrijven door te kappen met handelen vanuit kortzichtige winstbejag en die focus op oneindige groei, en ook wij, burgers, moeten aan de bak. Hoe dan? Nou:
- Sluit je aan bij de Social Tipping Point Coalitie en onderteken ‘m mee
- Je Carbon Footprint berekenen? Dat kan hier. Inclusief tips op maat om ‘m te verkleinen
- Steun onafhankelijke journalistiek. Abonneer je op OneWorld, De Correspondent of (als Rotterdammer) op Vers Beton en ja: lees vervolgens ook de artikelen.
- Kijk ook eens naar wat controversiëlere partijen, zoals Extinction Rebellion (hun boek is zeer toegankelijk (en inspirerend)
- Geen zin, geen tijd, geen energie? Doneer dan aan partijen die goed klimaatwerk verrichten. Greenpeace bijvoorbeeld.
Twijfel je nog? Hier een paar lees-, luister- en kijktips:
- ‘Het IPCC heeft vijf toekomstplannen voor ons uitgestippeld, welke gaan we kiezen?’ – De Correspondent
- Meer lezen over (de onzin van) consumentenactivisme? Lees het pleidooi tegen consumentenactivisme van Roxane van Iperen, of
- het boek ‘Een beter milieu begint niet bij jezelf’ van Jaap van Tielbeke (of luister deze uitstekende podcast)
- Lees het artikel ‘Alle kleine beetjes helpen wel degelijk in de klimaatcrisis’ in Trouw (paywall)
- Lees meer over de Europese Green Deal: hiermee moet Europa in 2030 de CO2-uitstoot met 55 procent terugbrengen ten opzichte van 1990 en in 2050 zou Europa het eerste klimaatneutrale continent moeten worden.
- Lees hier meer over hoe BP met een slimme strategie de verantwoordelijkheid voor klimaatverandering bij de consument legde en teken hier meteen even de petitie om fossiele reclame te verbieden