Columns

Geluk zit níet in een dikke auto. Over veranderbereidheid, verschillende werelden en die ene planeet

upperclass-misfit

In een Haagse parkeergarage werd ik geconfronteerd met mijn innerlijke moraalridder. Ik kreeg een lift naar Rotterdam. Niet zoals ik had verwacht in een oude, afgetrapte auto – nee, in een Jaguar. Mijn opgetrokken wenkbrauw werd beantwoord met: “Dit is mijn kleine auto. En hij is elektrisch. Dus.” Ik was geïntrigeerd, besloot het gesprek aan te gaan en leerde: kijken naar waar iemand vandaan komt, zegt meer over iemands veranderbereidheid dan waar hij nu staat. 

Hoe ik überhaupt in die parkeergarage terechtkwam? Een paar weken eerder was ik bij Buitenplaats Brienenoord om meer te weten te komen over Extinction Rebellion. Ik zat er naast de enige eind-vijftiger. We keken naar alle twintig-minners, hij deelde zeer rolbevestigend zijn ideeën over hoe ze het beter zouden kunnen aanpakken, en ik dacht: “Die is hier per abuis.” 

Een paar weken later zag ik hem weer: tot mijn stomme verbazing middenin een blokkade van Extinction Rebellion. Na afloop bood hij me een lift naar huis aan – in die Jaguar dus. Mijn innerlijke moraalridder dacht er het hare van, maar het gesprek was al net zo verrassend als de auto: er school een twijfel in die me aansprak. Want wat doet iemand voor wie een Jaguar ‘mijn kleine auto’ is tussen aan de grond vastgelijmde klimaatdrammers? Hoe kom je tot die keuze? 

Wortels van de boom

We zetten het gesprek voort in zijn appartement aan één van de mooiste lanen van de stad. Wat blijkt? De keuze voor Extinction Rebellion is niet op één vallend kwartje gebaseerd, maar op een opeenstapeling daarvan. Een gezond klimaat, respectvol omgaan met de natuur, mensen en dieren – hij ziet het als de wortels van de boom. Als die niet gezond zijn, valt het hele zaakje om. “Als we dit verzieken, zijn we de klos.” En er is haast bij: “Het is zelfs niet meer twee voor twaalf – het is bijna klokslag. We moeten écht aan de slag. En dat is waar Extinction Rebellion voor staat: nú actie ondernemen.”

Dat Jan Terlouw positief is over Extinction Rebellion geeft hem, lid van D66 sinds 1983, vertrouwen. En hij is onder de indruk van de manier waarop Extinction Rebellion het aanpakt: jonge mensen die ergens voor staan, en die echt iets dóen. “Dat geweldloze en iets op de kaart proberen te zetten – daar geloof ik heilig in.” 

Geweldloze ontregeling

Extinction Rebellion wil een rechtvaardige klimaatrevolutie realiseren door het verstoren van de openbare orde, of beter: door geweldloze ontregeling. In dat opzicht staat Extinction Rebellion in een lange traditie van expliciet geweldloze bewegingen: de suffragettes begin 19e eeuw, de civil rights movement in de jaren 50 en 60 en natuurlijk in 2011 Occupy, die zich tegen economische en sociale ongelijkheid richtte.

Ook Provo, een anarchistische beweging in de jaren 60, wilde de maatschappij hervormen middels een lieve revolutie. Hun sterkste actiemiddel was ‘de autoriteiten in verwarring brengen’. Bijvoorbeeld door het gerucht te verspreiden dat de paarden van de huwelijksstoet van Beatrix en Claus suikerklontjes met LSD zouden krijgen. Dit gerucht, in combinatie met de rookbommen op de trouwdag zelf, triggerde een on-Nederlands hard politie-optreden en Provo maakte daar dankbaar gebruik van om de autoriteiten ‘te kijk’ te zetten. 

Collectieve ontkenning

Extinction Rebellion doet ongeveer hetzelfde. Door aan te sturen op massa-arrestaties duren hun acties langer. Die arrestaties worden bovendien goed vastgelegd en achteraf breed uitgemeten. Die grootschalige aandacht is essentieel: volgens XR is er sprake van collectieve ontkenning van de ernst van de klimaatproblematiek. “Een kleine groep kan de maatschappij veranderen door de openbare orde te verstoren,” zo zegt Tiem van der Deure van Extinction Rebellion tegen Trouw. En er is relatief gezien maar een kleine groep nodig: “Het idee is dat een maatschappelijk systeem kantelt als 3,5 procent van de burgers actief verandering opeist.” 

Geluk zit in een goede omgeving, níet in een dikke auto

Terug naar mijn gesprek met de Jaguarman. Hoe hij, als doorgewinterd neoliberaal, aankijkt tegen het, soms extreem-, linkse karakter van de milieubeweging? “Klimaat zou niet links of rechts moeten zijn. Het klimaat is voor iedereen belangrijk. Geluk zit niet in een dikke auto; geluk zit in een goede omgeving.” Dat de sfeer bij Extinction Rebellion open en inclusief is, en niet per se politiek geëngageerd – dat is cruciaal wat hem betreft. 

Hij voelt zich dus thuis bij Extinction Rebellion, maar ziet ook dingen die beter kunnen. Zo zou het wel nog groter mogen: meer mensen, meer campagnes, meer aandacht. Hij weet nog niet goed hoe, maar wil zich daarvoor inzetten. “Het is heel simpel: we zitten in de problemen. Problemen waar we zelf aan ten onder gaan. Daar moeten we een slag in slaan. Nú.”

Verschillende werelden, één planeet

Die slag slaan we niet als we in wij-zij-denken blijven hangen. We leven misschien wel in verschillende werelden, maar we delen één planeet – en die staat op instorten. We moeten samen aan de bak. Samen veranderen. Mijn innerlijke moralist leerde: waar iemand vandaan komt, zegt meer over zijn veranderbereidheid dan waar hij nu staat. Als je altijd al bescheiden woonde, is je voetafdruk niet perse kleiner geworden dan wanneer je idioot groot woonde en nu op slechts één, hoewel prachtig gelegen, verdieping. 

 

Over Extinction Rebellion

In dit interview ga ik in gesprek met iemand die anoniem wil blijven. De beweging waar hij interesse in heeft, is Extinction Rebellion. Ik was bij een aantal bijeenkomsten van deze beweging, omdat ik nieuwsgierig ben naar hoe anderen omgaan met hun klimaatonbehagen. Wat beweegt iemand om de stap van denken naar doen te zetten?

Extinction Rebellion is een internationale milieubeweging die geweldloze burgerlijke ongehoorzaamheid inzet om de overheid te dwingen actie te ondernemen in de klimaatcrisis. XR, zoals de naam wordt afgekort, komt voort uit de milieubeweging die na jarenlange klimaatmarsen en petities vaststelde: er verandert niets. Door middel van geweldloze ontregeling wil XR eisen kunnen stellen aan de politiek: 

  1. wees eerlijk over de klimaatcrisis en de ecologische ramp die ons voortbestaan bedreigen. 
  2. doe wat nodig is om biodiversiteitsverlies te stoppen en verminder de uitstoot van broeikasgassen naar netto nul in 2025. 
  3. laat burgers beslissen over een rechtvaardige transitie door het oprichten van een Burgerberaad. 

Als onderlegger is er de 0-ste eis: klimaatrechtvaardigheid voor iedereen. XR eist een rechtvaardige transitie die de behoeften en stemmen van degenen die het meest getroffen worden door de klimaatcrisis centraal stelt en degenen die het meest verantwoordelijk zijn voor ecologische verwoesting ter verantwoording roept. Lees hier meer over Extinction Rebellion.

Comments

comments