Columns, Gedachten

Samen naar het onvoorspelbare midden. Pleidooi voor ongemak en openheid

wappie-sticker-binnenweg-rotterdam

Praten met andersdenkenden is het allerbelangrijkste wat er is. Júist in tijden van crisis*. Nieuwe mensen brengen frisse blikken. Maar waar ontmoet je nog andersdenkenden? En hoe ga je om met een meningsverschil? Pleidooi voor ongemak en openheid. En hoe ik, bewust onbekwame twijfelaar, daarmee oefen.

Eerst maar eens een voorbeeld van hoe het níet moet. Een paar maanden geleden zat ik in een comedyclub. De comedian maakte grapjes over ‘wappies’. Dat kon prima, vond hij, want: “We zijn hier onder ons, toch?” Verrek, dacht ik, dat klopt. Je kunt hier alleen naar binnen met een QR-code. ‘Wij’ zaten veilig binnen. ‘Zij’ mochten niet meedoen.

Misschien naïef, maar daar had ik niet eerder bij stilgestaan. Ineens begreep ik waarom mensen zaten te koukleumen op het terras. Zag ik in dat ‘wij, gevaccineerden’ gescheiden worden van ‘zij, ongevaccineerden’. En dat ‘wij’ ons daar niet zo bewust van waren. Omdat ‘wij’ alle voordelen hadden: lekker binnen zitten. Kunst kijken. Naar de bios gaan.

Bevestigende bubbels

Lockdown of niet: het is de bedoeling dat we elkaar zo min mogelijk ontmoeten. De ander is, ook op 1,5 meter afstand, gevaarlijk. We zien dus vooral de mensen die we altijd al zagen. Praten over de dingen waar we altijd al over praatten. Blijven in onze eigen bubbels hangen. Waarin we altijd gelijk krijgen, omdat iedereen het met ons eens is.

Daardoor wordt de buitenwereld steeds enger. En onze woorden steeds scherper. Een voorbeeld? Voor de één is wie zich niet heeft laten vaccineren een wappie, voor de ander is wie zich wél heeft laten vaccineren een schaap. Met dat soort veroordelende woorden vergroten we de kloof tussen ‘wij’ en ‘zij’. Precies zoals die stand-up comedian.

Kwetsbaar zonder kader

Het staat in schril contrast tot afgelopen zomer. Tussen twee lockdowns in stonden mensen maximaal open voor de ander. Ik ontmoette massa’s wildvreemden. Zij deelden nieuwe inzichten. Brachten nieuwe ideeën. Schenen nieuw licht op oude problemen. Hielpen me uit mijn eigen kader te stappen. 

Ik ontdekte dat dat eigenlijk alleen gebeurde als ik me open durfde te stellen – en hoe moeilijk ik dat soms vond. Want wie zich open opstelt, is kwetsbaar. Ik vond het eng. Maar het was de moeite meer dan waard. Want kwetsbaarheid is de basis van alle mooie dingen. 

Weg van de rafelranden, middenin het leven

Wie zich kwetsbaar opstelt, kan zichzelf zijn. Dat levert enorm veel energie op. Ineens is er ruimte. Voor twijfel. Voor onzekerheid. Voor ongemak. En juist in dat ongemak zitten de dingen die ertoe doen. Wie haar – of zijn, of hun – muren afbreekt, ervaart meer liefde, vertrouwen en vreugde. 

Wie zich kwetsbaar opstelt, gaat middenin het leven staan. En dat is waar we elkaar moeten ontmoeten, mensen. Buiten onze bubbels herontdekken we dat we elkaars levens verrijken, in plaats van verzuren. Verbinden we ons op vertrouwen, in plaats van op angst. Ga je mee, weg van de gelijkmatige rafelranden, samen naar het onvoorspelbaar ongemakkelijke midden? 

In open verbinding – hoe dan?

Oprechte verbinding bestaat op voorwaarde van oprechte openheid. De moed hebben om uit je bubbel te stappen. Mensen te ontmoeten die anders denken. Een open gesprek aan te gaan. Durven te twijfelen. Dat voelt kwetsbaar – zeker bij een complex onderwerp als Corona, het klimaat of racisme. En ja: dat is ongemakkelijk, maar juist in dat ongemak kom je nader tot elkaar. 

Hier een paar dingen waar ik, bewust onbekwaam twijfelaar, mee aan het oefenen ben. Misschien ook handig voor jou:

  • Schort je oordeel op: creeër een lege ruimte – ruimte waarin je naar de ander luistert. Zoek in die ruimte naar dat wat jullie gemeen hebben. Dat kan een gevoel zijn (vaak angst of onzekerheid), een behoefte (bijvoorbeeld om gehoord en gezien te worden) of een belang (heel praktisch: een schone straat. Iets abstracter: een prettig leefbare planeet.)
  • Blijf bij je gevoel, niet bij ‘de feiten’: vraag jezelf bij een ongemakkelijk gevoel af: wáár voel ik dit in mijn lijf? Wat voel ik eigenlijk precies? Woede of verdriet? En dan preciezer: wat voor verdriet precies? Voel je je ontmoedigd, teleurgesteld of teneergeslagen? Hoe dichter bij je gevoel je komt, hoe meer ruimte je het geeft. En hoe opener je kunt reageren.
  • Oefen jezelf in compassie – Stel jezelf de vraag: wat als ik aan de andere kant zat? Wie zich kan verplaatsen in de gedachten van anderen, begrijpt hun gevoelens en gedrag beter. Door met mildheid naar het gevoel achter iemands gedrag te kijken, kun je de angel uit een fel gesprek halen.
  • Adem in, adem uit: in spannende situaties versnelt je hartslag. Met een bewuste, diepe ademhaling geef je je hersenen een seintje dat je je veilig bent. Dat brengt je in het hier en nu, in dit ongemakkelijke gesprek. Rustig ademhalen vertraagt je hartslag en verlaagt je bloeddruk; je voelt je automatisch kalmer. 
  • Kortom: oefen in verbindende communicatie: dat is communicatie die empathie inzet om in verbinding met elkaar te komen, te zijn en te blijven. Verbindende communicatie helpt je contact te maken met jezelf (welke behoeften heb jij eigenlijk?) en met de ander (en haar behoeften). Daardoor kun je preciezer communiceren. Verbindende communicatie gaat over het bewust richten van je aandacht op:
    • wat we waarnemen
    • wat we voelen
    • wat we nodig hebben
    • wat we graag van de ander zouden willen om ons leven te verrijken

Verbindende communicatie gaat over denken vanuit overvloed, niet vanuit schaarste. Want echt: wij kunnen elkaars leven verrijken, in plaats van verzuren.

Stel jezelf open voor ontmoetingen

Het begint met jezelf open stellen voor ontmoetingen met vreemden. Niet makkelijk, vooral niet in deze tijd – maar wel degelijk mogelijk. Zo pak ik dat aan:

Speakeasy Society

Ik begon met een groepje vrienden de Speakeasy Society: een netwerk van Rotterdammers die graag verbonden blijven – óók met nieuwe mensen, met een andere kijk op de zaak, óók in tijden van lockdown en QR-code**.

Woon je in Rotterdam, en ben je benieuwd?
Lees hier meer over de Speakeasy Society (en doe mee!)

Praatje met random onbekend persoon

Je kunt ook beginnen door in de rij voor de koffie een gesprekje aan te knopen met die wildvreemde achter je. Of door buiten op het terras te gaan zitten blauwbekken. Begin gewoon, waar je ook bent, een praatje met de onbekende persoon naast je. Frisse blik gegarandeerd.

 

*) Insert hier iedere crisis waar we op dit moment mee te maken hebben. Klimaat-, corona- of wooncrisis? Keus genoeg.

**) Wij geloven in samen twijfelen. Samen denken. Samen dóen. Zonder oordeel. Met gezond verstand. En in overleg.

Comments

comments