Ik was altijd de enige goeie. Buitenlander, bedoel ik. Op zesjarige leeftijd zat ik met een plakje leverworst in mijn ene en een glas Aldi-cola in mijn andere hand te luisteren naar de grote mensen die het hadden over alles wat niet goed ging in de wereld. Dat dat aan de buitenlanders lag, was zonneklaar. En omdat ik als half-Moluks grietje net zo welkom was als mijn blonde neefjes en nichtjes móest ik wel de enige goeie zijn.
Zo’n tien jaar later, inmiddels was ik een obstinate puber, werd dat bevestigd. Letterlijk, na een soms erg ongezellige discussie met ooms en tantes op verjaardagsfeestjes. Minder letterlijk ook door vrienden: ik keek mensen aan als ik tegen ze sprak, deed dat met hooguit een licht-Culemborgs accent, at elke avond aardappelen, groente en vlees en was dus ‘gewoon’ Nederlands. Ik keek door dezelfde lens naar dezelfde omgeving.
Lang verhaal kort: van buiten ben ik een vrouw van kleur, van binnen een witte man van middelbare leeftijd. Dat begint steeds meer te schuren. Mijn witte, heteroseksuele, hoogopgeleide blik op de wereld staat mijn vermogen om verandering in gang te zetten danig in de weg. Pas nu, op vijfenveertigjarige leeftijd, begin ik een beetje te snappen hoe elitair ik eigenlijk in het leven sta.
Nooit hoef ik bij nacht en ontij ergens in een haven iets te doen met veiligheidsschoenen aan, nooit hoef ik aan het eind van de maand mijn laatste dubbeltje om te draaien, nooit wordt mij gezegd dat ik ‘best goed’ Nederlands spreek, nooit meer word ik in een winkel achtervolgd door security. Ik stem links, lees de goede kranten, maak met twee vingers in mijn neus de moreel juiste keuze en behoor daarmee onbetwist tot de groene elite. Ik ben – bijna – Teun en Gijs.
Lang heb ik geen oog gehad voor mensen die zich meer zorgen maken over het eind van de maand dan over het eind van wereld. Terwijl ook de mensen die níet het loonstrookje hebben voor biologische boodschappen en een goed-geïsoleerd huis mee moeten, willen we een beetje prettig blijven leven op deze planeet. Iedereen is nodig; klimaatverandering stopt niet bij de grens van een wijk, land of continent. We staan voor een crisis die wereldwijd iedereen treft.
Oneerlijk, want rijke mensen in dito landen veroorzaken meer milieuschade, simpelweg omdat ze in grotere huizen wonen, meer energie verbruiken en vaker verre vliegreizen boeken. Terwijl arme mensen, zeker in dito landen, het hardst worden getroffen door bijvoorbeeld droogte, overstromingen en stormen. Zij die het minst aan klimaatverandering bijdragen en bovendien minder middelen hebben zich tegen de gevolgen daarvan te beschermen, draaien er het eerst voor op. Die cirkel moeten we doorbreken.
Hoe? Door niet dezelfde fouten te maken als het systeem dat ons hier heeft gebracht. Door te onderzoeken wat jouw positie in de wereld is. Door te luisteren als je racistisch, seksistisch, transfobisch of elitair wordt genoemd. Door juist dan je privileges te checken en ja: je aan te passen. En door samen in actie te komen. De klimaatcrisis is complex; we hebben een nieuwe vorm van samenleven nodig en daarin is elke stem, elke blik en elk perspectief van belang.
Aan de slag met klimaatrechtvaardigheid
Om onze planeet en leefstijl zo prettig mogelijk te houden, moeten we samen het systeem veranderen: beleidsmakers door grootschalige klimaatmaatregelen te treffen, bedrijven door te kappen met handelen vanuit kortzichtige winstbejag en die focus op oneindige groei, en ook wij, burgers, moeten aan de bak. Hoe dan? Nou:
- Lees je in! Doe Wit Huiswerk, check dit artikel over klimaatrechtvaardigheid van Milieudefensie, en/of beluister een podcast als Dipsaus
- Stem op een partij die inclusie hoog in het vaandel heeft staan, zoals bijvoorbeeld Bij1 – en lees dit statement over klimaatrechtvaardigheid. Of word lid van een politieke partij en zorg dat inclusie en diversiteit daar hoger op de agenda komt te staan.
- Steun onafhankelijke journalistiek. Abonneer je op OneWorld, De Correspondent of (als Rotterdammer) op Vers Beton en ja: lees vervolgens ook de artikelen.
- Kijk ook eens naar wat controversiëlere partijen, zoals Extinction Rebellion (hun boek is zeer toegankelijk (en inspirerend)
Geen zin, geen tijd, geen energie? Doneer dan aan partijen die goed klimaatwerk verrichten. Greenpeace bijvoorbeeld.
